Een zeventiende-eeuwse piratenziekte. Die kreeg zanger Robbie Williams, althans zo noemt hij het zelf, toen hij vorig jaar scheurbuik had. Hij had eetlustremmers genomen om af te vallen. Daarna kreeg hij last van de ziekte die vroeger veel onder zeelieden voorkwam, veroorzaakt door een tekort aan vitamine C. Je kunt dan last krijgen van zwellingen en bloedingen van het tandvlees, slapte, stijve en pijnlijke ledematen en inwendige of onderhuidse bloedingen.

De 51-jarige Britse zanger was naar eigen zeggen ‘gestopt met eten’. Hij kreeg daardoor geen voedingsstoffen meer binnen. Stoppen met eten is niet het doel van eetlustremmende medicijnen of een maagverkleining, zegt Pascalle Stijger van het Voedingscentrum. “Ook als je minder eet, maar wel groente en fruit blijft eten, krijg je al snel genoeg vitamine C binnen. Het kan helpen om vaker op een dag een kleinere portie te eten als je het moeilijk vindt om genoeg te eten.”

Begeleiding belangrijk

Om vergeten ziektes zoals scheurbuik te voorkomen, is goede, intensieve begeleiding nodig bij het afvallen, zegt Eric Hazebroek, chirurg en expert in maagverkleining en verbonden aan de Wageningen Universiteit. Op zijn afdeling in het Rijnstate Ziekenhuis kunnen mensen met obesitas geholpen worden door een maagverkleining of via medicijnen. “Je hebt hulp nodig bij het aanpassen van je leefstijl.”

De chirurg maakt zich zorgen over de mensen die dit soort medicijnen gebruiken om even snel af te vallen zonder goede begeleiding. “Je moet niet denken dat dit een soort quick fix is. Daar zitten risico’s aan, daarom moet je dit altijd met goede begeleiding doen.”

12.000 maagverkleiningen, 109.000 keer afvalmedicatie

Mensen die een maagverkleining ondergaan, wat jaarlijks 12.000 keer gebeurt in Nederland, moeten daarna vaak langdurig vitaminepreparaten nemen om alle voedingsstoffen goed op te kunnen nemen. “Omdat de anatomie van de maag verandert, eet je daarna kleinere porties, verdeeld over vijf of zes eetmomenten op een dag. Je moet ook goed letten op de inname van eiwitten omdat je snel vet verliest, maar ook spierweefsel.”

Bij het gebruik van eetlustremmers hoef je volgens Hazebroek in principe geen extra vitamines te slikken om gezond te blijven. “Er verandert dan niks aan je maag-darmstelsel dus zou je normale voeding kunnen eten.”

Vorig jaar gaven Nederlandse apotheken 109.000 keer afvalmedicatie mee, twee jaar eerder nog 2000 keer. Daarnaast is er nog de grote online handel, waar mensen zonder recept eetlustremmers kunnen bestellen.

Dat de medicijnen razend populair zijn, staat buiten kijf. In de VS neemt naar schatting één op de acht mensen al medicatie als Ozempic die de eetlust afremt. Influencers en beroemdheden promoten de prikken, pillen of tabletten.

‘Experimenteer niet met geneesmiddelen’

Hoogleraar obesitas Liesbeth van Rossum benadrukt dat je niet zomaar op eigen houtje met dit soort middelen moet beginnen. “Dit zijn wel geneesmiddelen. Dat moet je alleen nemen onder gedegen medische begeleiding. Je gaat ook niet zomaar experimenteren met medicijnen voor je bloeddruk, diabetes of cholesterol.”

Er hoort ook een gecombineerde leefstijlinterventie bij, zegt Van Rossum. Daarbij worden mensen met overgewicht geholpen om meer te bewegen en gezond te eten. “Voordat je medicijnen gebruikt, moet je de oorzaak van het overgewicht weten.” Van Rossum raadt mensen aan om de website checkoorzakenovergewicht.nl te raadplegen. “Daar kun je zien of je ongezond hebt geleefd, te weinig bewogen, of er misschien hormonale verstoringen zijn. Het kan ook iets medisch of genetisch, of sociaal of psychisch zijn.”

Lees ook:

Ozempic of een maagverkleining, wat is effectiever?

Wat is de beste manier om obesitas aan te pakken?