Koen Wesseling (60) deed in 1985 stage bij General Motors. Na een korte passage bij een andere werkgever en zijn legerdienst, heeft hij non-stop gewerkt bij de Amerikaanse autoreus in Antwerpen, tot de sluiting eind 2010.

Sindsdien geraakte hij niet meer aan de slag. “Ik heb genoeg gesolliciteerd”, vertelt hij. “Bij de spoorwegen, De Lijn, verschillende bedrijven. Ze vertelden me een paar keer vlakaf dat ik te oud of te duur was. Andere keren zeiden ze poeslief dat ik het net niet had gehaald.”

Een dikke tien jaar geleden verwees de VDAB-consulent hem door naar een PAW-betrekking, wat later het ‘wijkwerken’ zou gaan heten. Hij gaat nog steeds elke maandagvoormiddag poetsen bij de voedselbanken en elke avond sluit hij de deuren op de kunstacademie. Daarvoor hielp hij mee met het literatuurproject Leesweb en deed hij jaren de opkuis op het festivalterrein van de Zomer van Antwerpen.

Bij de VDAB vertelden ze hem dat hij in ruil voor die inzet voor de gemeenschap zijn uitkering kon behouden. Nu blijkt dat hij door de hervormingen van de Arizona-regering zijn centen wellicht halfweg volgend jaar kwijt is.

“Moet dat nu, op veertien maanden van mijn (vervroegd) pensioen?”, vraagt hij zich af. “Wie gaat me in godsnaam nu nog in dienst nemen? Tegen dat ik goed en wel ingewerkt ben, is het al tijd voor mij om op pensioen te gaan.”

Kleine lettertjes

De beperking van de werkloosheid tot maximaal twee jaar is een van de grote ingrepen van de regering-De Wever. In totaal dreigen er door die ingreep honderdduizend mensen hun uitkering te verliezen, zo liet minister van Werk David Clarinval (MR) becijferen. Maar bleef wie ouder dan 55 jaar is, zoals Koen, niet gevrijwaard van deze maatregel?

In realiteit is de groep van mensen die hun uitkering verliezen nog een stuk groter. In principe zijn de 55-plussers vrijgesteld. Alleen: ze moeten ook ten minste dertig jaar effectief gewerkt hebben, en dat ten minste halftijds. Koen komt maar aan 26 jaar voltijdse tewerkstelling.

Die extra voorwaarde - noem het de ‘kleine lettertjes van het regeerakkoord’ - maakt dat twee derde van de langdurig werklozen ouder dan 55 alsnog hun uitkering verliest straks, becijferde het ACV.

Er komen zo volgens de christelijke vakbond nog eens “minstens twintigduizend” mensen bij die hun uitkering verliezen, boven op de honderdduizend van Clarinval. Volgens de socialistische collega’s van het ABVV is die groep zelfs nog groter.

Twintigduizend mensen

Hoe groot de groep van 55-plussers precies zal zijn, is lastig te becijferen. De RVA heeft geen exacte cijfers beschikbaar. Clarinval hield ze daarom bij zijn berekening volledig buiten beeld.

Dertig gewerkte jaren lijkt een haalbaar criterium, maar die voorwaarde wordt de komende jaren stelselmatig opgetrokken naar 35 jaar in 2030.

Wie lange tijd ziek is geweest of op tijdelijke werkloosheid is gezet (bijvoorbeeld tijdens de coronacrisis of bij economische malaise), verliest bovendien al snel enkele jaren in de telling. Die periodes worden niet in rekening gebracht, blijkt uit de ontwerpteksten van de regering. Deze krant kon ze inkijken.

Ook vrouwen, die vaker deeltijds werken of tijdelijk thuisblijven voor de kinderen, dreigen de pineut te worden. Periodes van moederschapsrust of ouderschapsverlof blijven wel buiten schot, volgens de teksten.

Om een schatting te maken gebruikte het ACV een omweg: de vakbond keek naar het aantal oudere werklozen dat nu al beschermd is tegen de degressiviteit.

Wie 25 jaar gewerkt heeft, ziet zijn uitkering volgens de huidige regels niet dalen in de tijd. Bij benadering komt maar een op de drie werknemers aan die voorwaarde, die soepeler is dan de voorwaarden die straks gelden. Aangezien er bijna 28.000 55-plussers zonder werk zitten, schatten ze in dat er binnenkort “zeker twintigduizend” mensen hun uitkering kwijt zijn.

“En je moet weten dat die mensen niet snel aan een job zullen geraken”, zegt Ann Vermorgen, topvrouw van het ACV. “Leeftijdsdiscriminatie is nog altijd erg aanwezig op de arbeidsmarkt.” Bert Engelaar, ABVV-topman, heeft over het “dogma om werkzoekenden hun uitkering af te nemen” en “afbraakpolitiek op de rug van de meest kwetsbaren”.

Getackeld voor de finish

Hoe moet het verder met Koen? Bij het OCMW kan hij niet terecht. “Ah, neen, ik heb een eigendom: een dakappartementje in Antwerpen”, zegt hij. “Voor een leefloon moet ik eerst mijn eigen middelen opsouperen. Moet ik dat dan verkopen en terug bij mijn vader gaan wonen?” Een vrouw of kinderen heeft hij niet.

Wat Koen vooral dwarszit: hij voelt zich de voorbije vijftien jaar voortdurend op het verkeerde been gezet. Bij de fabriekssluiting was Koen net te jong voor brugpensioen. Meer dan vijfhonderd collega’s stapten in dat systeem, velen onder hen waren amper 50. Nu duizelingwekkend jong om een punt achter je carrière te zetten, destijds niet eens ongewoon.

Vervolgens deed hij braaf wat hem gevraagd werd door de mensen van de VDAB. Als ze toen al hadden gezegd wat nu de regels zouden zijn, dan had hij mogelijk andere keuzes gemaakt. “Het is alsof ik bezig ben aan een loopwedstrijd, maar ze tackelen me alsnog met de finish in zicht.”