Hij was net voor het eerst na het ongeluk weer even naar zijn werk geweest. Bas Westerhuis (45) stapte uit op de bushalte langs de Burgemeester Stramanweg en stond te wachten tot hij kon oversteken toen hij op het fietspad een Birò zag komen aanrijden. Met zijn armen maakte hij een gebaar: je mag hier niet rijden.

De chauffeur bleek een oudere man te zijn, zegt Bas. “Hij stopte en deed zijn deurtje open. Ik zei: dit is een fietspad, je mag hier niet rijden. En hij zei: waar moet ik dan rijden? Ik zei: dat moet je zelf uitzoeken, dat weet ik niet. Ik zei daarna: ik ben de vader van dat meisje dat hier vorige maand is doodgereden door een Birò. Daar schrok hij heel erg van. Vervolgens is hij via het dorp gereden.”

Zonnebloem

Het is niet de eerste keer dat iets soortgelijks gebeurde. Eind maart, precies een maand nadat hun dochter Saar op 26 februari was overleden na een ongeval met een Birò, fietsten Bas en zijn vrouw Cobie Kuipers (43) in de richting van de brug over de Amstel, aan de andere kant van de dorpskern van Ouderkerk. Ze hadden een zonnebloem in hun hand, die ze wilden gaan neerleggen op de plaats van het ongeluk.

Ook toen weer zagen zij in de verte een Birò komen aanrijden op het fietspad. Er werd gebaard over en weer: ‘je mag hier niet’ en ‘maar ik moet die kant op’. Bas: “Ik zei tegen Cobie: zal ik mijn fiets dwars op het fietspad zetten, dan kan ik het uitleggen. Cobie zei: doe maar niet.”

Dag in, dag uit

Ze staan ermee op en gaan ermee naar bed, het ongeluk van nog maar anderhalve maand geleden waarbij hun Saar om het leven kwam. Ze kúnnen erover praten, zijn er op een bewonderenswaardige manier toe in staat hun gedachten en gevoelens onder woorden te brengen. De reden dat ze een interview willen geven, is dat ze sinds die woensdag eind februari bijna dag in dag uit worden geconfronteerd met Birò’s en andere brommobielen die blijven rijden over het fietspad waar het ongeluk gebeurde.

En waar dat, voor alle duidelijkheid, niet mag. Brommobielen moeten op de rijbaan. Tussen de auto’s inderdaad, waar een maximumsnelheid geldt van 50 kilometer per uur. Het fietspad is verboden terrein. Maar ga er eens kijken en je ziet geen Biròrijder die zich eraan houdt: zonder uitzondering pakken ze hier het fietspad.

Het is niet helemaal bekend nog wat er precies is gebeurd op 26 februari, even voor half vijf. Zeker is dat Saar met twee vriendinnetjes op weg was naar dansles. Foto’s van de gebroken voorruit van de Birò wijzen erop dat Saar, die aan de buitenkant fietste, is geraakt door de tegemoetkomende Birò, die werd bestuurd door een 25-jarige vrouw.

De impact moet enorm zijn geweest. Dat valt af te leiden uit de schade aan het voertuig, maar ook toen uiteindelijk in het ziekenhuis duidelijk werd aan welke verwondingen Saar is overleden. Vanbinnen was de schade enorm, zegt Cobie. Ze somt het op, zegt erbij dat ze de precieze letsels niet in de krant wil. Waar het op neerkomt: “Zo’n brommobiel is niet zo’n heel groot voertuig, maar ze zijn heel recht, heel plat van voren. Als je erop klapt, zijn de gevolgen gigantisch. Het moet zijn alsof ze tegen een muur is geklapt. Saar had geen schijn van kans.”

Een dag als vele andere

Deze woensdag 26 februari had een dag als vele andere kunnen zijn. ’s Morgens had Saar meer tijd nodig in de badkamer, terwijl Bas op tijd naar zijn werk wilde. Er was appcontact geweest met Cobie over dat ze bij een vriendinnetje bleef na school. En ze had haar limiet bereikt voor internet op haar telefoon: kon ze niet wat extra krijgen? Zoals die dingen gaan.

Bas merkte dat er iets mis was toen de bus waarmee hij van zijn werk kwam ineens niet verder ging: er was ‘een ernstig ongeluk’ gebeurd op de brug over de Amstel, riep de chauffeur om. Bas belde Cobie, die zou hem met de auto komen ophalen aan de rand van Ouderkerk. Terwijl zij op hem stond te wachten, werd ze gebeld met de telefoon van hun middelste, Sam van 9. “Ik kreeg een politieagente aan de lijn die bij ons thuis was. Niet schrikken, zei zij, je moet nu naar huis komen.”

Politie voor de deur

Toen Bas enkele seconden later instapte en hoorde dat de politie bij hen thuis was, schrok hij enorm. “Ik wist onmiddellijk: dit is helemaal mis. Ik zei tegen Cobie: het is Saar. De politie staat niet zomaar voor de deur.” Cobie dacht dat hun dochter misschien getuige was geweest van iets.

Eenmaal thuis vervloog alle hoop. “De agente zei: ga maar even zitten. Toen zei ze: er is een ongeluk gebeurd met Saar. Ze hebben haar gereanimeerd, maar ze is overleden.”

Terwijl hun dochter nog op de plek van het ongeval lag – er was inmiddels een tent neergezet – schakelden Cobie en Bas over op de regelstand. Hun ouders werden gebeld. En ze vertelden Sam wat er met zijn zus was gebeurd. Bas breekt als hij aan het moment terugdenkt. “Het is het moeilijkste wat ik ooit heb gedaan.”

Vanaf die dag staat hun leven op zijn kop, zegt Cobie. “Je zit in een nachtmerrie. Maar een nachtmerrie gaat over, dit wordt alleen maar groter. Ik zei laatst tegen iemand: ik hoop dat er een max is aan hoe erg je iemand kan missen. Maar dat is niet zo. Dit is zo groot, zo allesomvattend. Saar was 12. Dit klopt gewoon niet.”

Ze moeten door, er is geen keuze: Cobie en Bas hebben naast Sam ook nog een dochtertje van 2. De hele dag op de bank zitten huilen met de gordijnen dicht, het is geen optie. “Zij hebben structuur nodig. We moeten verder.” Niet dat er geen ruimte mag zijn voor verdriet. Bas ging op zijn werk als IT’er langs bij alle teams waarin hij werkt. “Om ze te vertellen wat er is gebeurd. En ik heb iedereen verteld hoe ik wil dat zij ermee omgaan.”

Klap in hun gezicht

Maar intussen rijden de Birò’s af en aan over het fietspad van de brug over de Amstel en dat is elke keer dat zij dat zien een klap in hun gezicht. Het is een plek die Cobie en Bas niet kunnen vermijden: ze wonen er zo ongeveer om de hoek. Cobie: “En ik wíl die plek ook niet vermijden. Dit is nu eenmaal gebeurd, Saar is daar overleden. Die plek hoort ook bij ons.”

Onlangs hoorden ze van de politie dat het Openbaar Ministerie de bestuurder van de Birò waarschijnlijk niet gaat vervolgen. De vrouw kreeg een maand voordat het ongeluk gebeurde een boete omdat ze op de rijbaan reed – op de plek dus waar ze volgens de Verkeerswet móét rijden, zegt Bas. “Een onterechte boete dus die een verkeerd signaal afgeeft. De meiden fietsen met z’n drieën naast elkaar; het lijkt erop alsof dat tegen elkaar wordt weggestreept.”

Daar zijn wij het compleet niet mee eens, zegt hij: “Want de Birò mócht niet op het fietspad.” Als de politie de regels al niet weet, zegt hij. “Die zijn bekend, ze staan op de site van de rijksoverheid en zelfs ook goed uitgelegd op de site van Birò zelf.” Cobie: “Ik denk dat er een soort onduidelijkheid is gecreëerd omdat toch zoveel mensen gewoon overal op fietspaden rijden. Mensen hebben daardoor het gevoel: het zal wel mogen. Maar de regels zijn wel duidelijk, ze worden alleen niet op een juiste manier toegepast.”

Voor alle duidelijkheid: Cobie en Bas koesteren geen wraakgevoelens jegens de bestuurder. “Wij vinden niet dat deze vrouw naar de gevangenis moet. Maar er moet wel een signaal worden afgegeven: brommobielen horen niet op het fietspad. Wat zij heeft gedaan, mocht niet.”

Kooi om zich heen

Er is een reden dat een Birò niet op het fietspad mag, zeggen ze. “De meeste fietspaden zijn veel te smal om er met een brommobiel te rijden, met ook nog fietsers erbij. Dat past gewoon niet. Het is ook nog een tweerichtingsfietspad. Zet het naast elkaar en je ziet dat het gewoon niet past.”

Daar komt bij dat een Birò 45 kilometer per uur kan, dat de bestuurders een kooi om zich heen hebben en daardoor worden beschermd, zegt Cobie. “Een Birò is met 288 kilo veel zwaarder en ook groter dan een fiets. Hierdoor is de kans op ernstig letsel bij een botsing tussen een Birò en een fietser veel groter.”

Ze heeft het opgezocht: er is een enorme ongelijkheid tussen fietsers en brommobielen in het geval van een ongeval. “Onderzoek wijst uit dat hoe harder er wordt gereden, hoe groter de kans is op ongevallen. En de kans op veel ernstiger letsel neemt dan toe. Bij een botsing tussen een voertuig en een fietser dalen de overlevingskansen naarmate de botssnelheid hoger is.”

Samen naar Londen

Op de eettafel staat een ingelijste foto van Saar, ernaast brandt een kaars. Cobie en Bas kijken er ook tijdens het gesprek af en toe naar. Saar kijkt terug. Cobie vertelt hoe ze afgelopen jaar samen met Saar naar Londen was geweest. “Het verbaasde me hoe ze daar rondliep. Ze sprak met mensen, in haar gebroken Engels. Dapper was ze. Ze deed aan dans, stond op een podium. Ze durfde dingen. Toen ik zo oud was, durfde ik niks. Zij was heel open. Een creatief meisje met veel zelfvertrouwen.”

Er moet bewustwording komen bij bestuurders en er moet op een juiste manier worden gehandhaafd, zegt Bas. “Daarnaast zou bijvoorbeeld een verkeersbord kunnen worden geplaatst waaruit blijkt dat een brommobiel niet op het fietspad hoort. Bestuurders moeten voordat ze ergens heengaan, uitzoeken: kan ik daar wel heen en, zo ja, hoe dan?”

Cobie: “Waar mag ik langs zonder dat ik over een 80 km-weg ga en zonder dat ik op een fietspad rijd? Als je tussen steden of plaatsen rijdt, wordt het dan soms echt heel lastig of gewoon niet mogelijk. De Birò is bedoeld voor in steden, kan ik me zo voorstellen. Als je in de stad op de rijbaan rijdt en je houdt je netjes aan de regels, hoeft het voertuig zelf geen probleem te zijn.”

Bas: “Ik snap dat dat een ingewikkelde boodschap is voor Biròrijders, dat ze niet overal kunnen rijden en misschien een paar kilometer moeten omrijden, maar het is wel zoals het is.” Cobie: “Dit mag nooit meer gebeuren.”

Over de auteur: Marc Kruyswijk schrijft al meer dan tien jaar als verslaggever voor Het Parool over wonen in Amsterdam en verkeer & vervoer in de stad.

Luister ook naar de Parool Podcast, dé podcast over Amsterdam waarin Raounak Khaddari en Tim Wagemakers je iedere week bijpraten over alles wat er in de stad gebeurt.