In het kabinet van de gynaecoloog wil je zeker kunnen rekenen op respect en empathie van de arts. Daarom wordt in de opleiding veel aandacht besteed aan empathisch en respectvol handelen en communiceren. Bovendien beoordelen opleidingscommissies gynaecologen niet alleen op technische vaardigheden maar ook op de vraag of ze de delicate vertrouwensband tussen een vrouw en haar gynaecoloog kunnen opbouwen.

Verwonderlijk is het dan ook niet dat de veroordeling voor verkrachting van een Leuvense arts in opleiding tot gynaecoloog beroering veroorzaakt onder gynaecologen.

Tijdens een nachtje feesten in 2023 heeft de jongeman volgens de rechtbank geprofiteerd van de dronken toestand van een studente om seks met haar te hebben. Daaraan wordt geen straf gekoppeld. Intussen gaat het parket in beroep tegen de uitspraak.

“Het is pijnlijk dat het in deze verkrachtingszaak gaat over iemand in onze beroepsgroep”, zegt Koen Traen, voorzitter van de Vlaamse Vereniging voor Obstetrie en Gynaecologie.

Een straf, dus geen arts

Twee vragen staan centraal: is het deontologisch te verantwoorden dat een veroordeelde verkrachter gynaecoloog wordt? En zal dit negatief afstralen op het beroep en dan vooral op mannelijke gynaecologen?

Op de eerste vraag antwoorden meerdere gynaecologen negatief. De verkrachting vond weliswaar niet plaats in een patiëntensetting, maar “het is evident dat een veroordeelde verkrachter geen medisch beroep zoals gynaecoloog zou mogen uitvoeren”, zegt Serge Rozenberg (CHU Saint-Pierre). Zijn collega Herman Depypere (UZ Gent) vindt het vonnis “zeer verwarrend” omdat er geen straf is voorzien. “Ofwel ben je geen verkrachter, ofwel ben je dat wel en krijg je dus een straf en dan kan je geen arts worden.”

Traen zegt dat het nu aan de verantwoordelijken voor de opleiding is om te beslissen of de opleiding van de veroordeelde jongeman definitief wordt gestopt. “De erkenningscommissie, de stagemeester en de Orde van Geneesheren moeten over deze deontologische kwestie beslissen”, zegt hij. “Maar intuïtief voelen wij aan dat iemand die veroordeeld is voor verkrachting niet kan werken als gynaecoloog.”

Petra De Sutter (UZ Gent) vindt het correct dat de KU Leuven de opleiding van de student alvast voorlopig heeft stopgezet, waardoor hij als arts op non-actief is gesteld. “Ik heb vertrouwen in de collega’s die in de opleidingscommissie in Leuven zitten”, zegt zij. “Mocht ik erin zetelen, dan zou ik me laten horen. De vraag of deze man het beroep van gynaecoloog wel kan uitoefenen moet zeker aan bod komen.”

Mocht de arts in opleiding definitief geschorst worden aan de KU Leuven, dan acht Traen de kans klein dat hij nog gynaecoloog kan worden. Er zijn maar een beperkt aantal plaatsen voor de specialisatie gynaecologie, het gaat om een zware veroordeling en in de kleine wereld van de gynaecologie zal al snel bekend zijn om wie het gaat.

Bij de Orde van Geneesheren valt te horen dat de arts in opleiding zijn erkenning zou kunnen verliezen als er een klacht komt en hij door de provinciale raad van de Orde gesanctioneerd wordt. “De raad kan ook zelf zo’n disciplinaire procedure starten, maar dat gebeurt wel achter gesloten deuren”, zegt woordvoerder Michel Deneyer.

Niet projecteren op hele groep

Ook op de vraag of deze zaak schadelijk is voor het imago van mannelijke gynaecologen zijn de antwoorden negatief. “Dit is één iemand die een misdrijf beging. Dat kun je en mag je niet projecteren op een hele beroepsgroep. Dat zou heel jammer zijn en ik denk niet dat het zal gebeuren”, zegt De Sutter. “In de opleiding wordt veel aandacht besteed aan respectvol en empathisch handelen, en mannelijke gynaecologen zijn daar bij mijn weten even goed in als vrouwelijke. Ik ken geen studies die het tegenovergestelde aantonen.”

Dat nieuwe patiënten eerder een vrouwelijke gynaecoloog zullen kiezen is mogelijk, maar dat gebeurt sowieso al. “We merken dat jonge vrouwen vaker een voorkeur hebben voor een vrouwelijke gynaecoloog”, zegt Traen. “Maar ik verwacht niet dat er nu veel verandering in zal komen. Bovendien is de mannelijke gynaecoloog een uitstervend ras. Acht à negen op de tien assistenten in opleiding zijn vrouwen.”

Bovendien bepaalt niet het geslacht van de arts maar de verhouding tussen arts en patiënt of een vrouw zich op haar gemak voelt bij de gynaecoloog. “Mijn wachtkamer zit vol, en ik vermoed niet dat dit nu zal veranderen, of dat deze zaak de vertrouwensband met mijn patiënten zal schenden”, zegt Depypere. “Zij weten dat ik empathisch en respectvol handel, hen bij iedere stap toestemming vraag en uitleg geef. Dat is een kwestie van professionaliteit. Wij zijn daarin opgeleid en dat voelt een patiënt meteen.”

Rozenberg vertelt dat er uitzonderlijk klachten zijn over mannelijke maar ook vrouwelijke gynaecologen die brutaal of hardhandig zijn. “Ik heb een patiënte die zich verkracht voelde door haar vrouwelijke gynaecoloog”, zegt hij. “Maar dat zijn uitzonderingen en de codes zijn de laatste jaren ten goede veranderd, onder andere onder invloed van het rapport dat in de Senaat is opgesteld over obstetrisch geweld. Sindsdien vraag ik bij iedere handeling toestemming. Dat is nu gebruikelijk. De aandacht voor respect is groter dan ooit.”

Traen bevestigt. “We zijn ons ervan bewust hoe delicaat het allemaal is”, zegt hij. “ Daarom zetten we in op informed consent. In navolging van Britse en Scandinavische collega’s, die een chaperonne voorzien, nemen gynaecologen ook vaak stagiairs of studenten mee naar de consultaties. En gelukkig worden wij als beroepsvereniging bijna nooit geconfronteerd met een zaak van grensoverschrijdend gedrag.”