Eerst en vooral: wat is een wasbeerhond?

“Geen wasbeer. Wasbeerhonden zijn dus hondachtigen. De dichtste verwant is de hond. Het dier dankt zijn naam aan zijn gezicht, dat een beetje op dat van een wasbeer lijkt.”

Komt het dier ook in België voor?

“Nog niet. Vanaf de jaren 80 zijn er waarnemingen van wasbeerhonden, mogelijk ontsnapte huisdieren. Maar voor zover we weten, heeft de wasbeerhond zich nog niet gevestigd in ons land. Al houd ik een slag om de arm. Het zijn schuchtere nachtdieren die zich nauwelijks laten zien.

“In Nederland was er sinds begin jaren 2000 af en toe een melding. Lang bleef onduidelijk of het ging om een gevestigde populatie of de migratie van dieren uit Denemarken en Duitsland. In 2005 werd een eerste keer voortplanting vastgesteld. Nu worden zo regelmatig jonge dieren gezien dat we kunnen besluiten dat de wasbeerhond zich gevestigd heeft in Noord-Nederland.

“Oorspronkelijk komt het dier uit Oost-Azië. De dieren werden eerst in Scandinavië geïntroduceerd, waar ze ontsnapten uit pelskwekerijen of losgelaten werden voor de jacht. Via Denemarken, Duitsland en een groot deel van Centraal-Europa bereiken ze nu ook onze contreien.”

Dat is niet meteen goed nieuws aangezien het om een invasieve soort gaat.

“Inderdaad. De Europese Commissie heeft de wasbeerhond op een lijst van 88 soorten gezet die moeten worden ‘gemanaged’. Aan de ene kant kunnen ze ziekten overdragen die gevaarlijk zijn voor de mens, zoals vossenlintworm of hondsdolheid. Aan de andere kant vormen ze een gevaar voor de biodiversiteit.

“Wasbeerhonden planten zich snel voort. In delen van Finland is de wasbeerhond de belangrijkste carnivoor geworden. Ze eten werkelijk alles. In gebieden met grondbroedende vogels kunnen ze een grote impact hebben. Stel dat de wasbeerhond naar Vlaanderen komt - en dat zit eraan te komen - dan is dat slecht nieuws voor de grutto bijvoorbeeld. Terwijl we jaren werk hebben gehad om de achteruitgang van die vogel te proberen stoppen. Nu al moeten we maatregelen nemen om grutto’s te beschermen tegen vossen, en binnenkort ook al tegen wasberen. Daar zou dan nog een predator bij komen.

“Vlaanderen in het bijzonder zou kwetsbaar zijn voor de wasbeerhond. Onze natuurgebieden zijn relatief klein, geïsoleerd en niet van goede kwaliteit. Mochten we grotere en robuustere natuurgebieden hebben, kunnen inheemse soorten uitwijken naar plekken waar zulke exoten niet voortkomen.”

Wat leert de ervaring uit Scandinavië ons?

“Dat het zo goed als onmogelijk is de soort helemaal weg te krijgen eenmaal die zich gevestigd heeft. Het beleid in Scandinavië is nu gericht op voorkomen dat populaties zo groot worden dat ze grote risico’s vormen voor de biodiversiteit of de mens. De combinatie van jacht en het plaatsen van vallen heeft de aantallen serieus naar beneden gekregen.”

Wat kunnen wij doen?

“Eigenlijk zijn we door de Europese wetgeving verplicht om te verhinderen dat de wasbeerhond zich hier vestigt - wat we voorlopig niet doen. Het zou ook kunnen helpen met de invasie van de wasbeer, die we nu al geregeld waarnemen aan onze grenzen en zich net als wasbeerhonden graag schuilhoudt in bossen in de buurt van water.

“We zouden een netwerk van cameravallen kunnen opzetten. Die nemen ’s nachts automatisch foto’s of maken video’s op basis van beweging. Door die beelden te analyseren kunnen we een waarschuwingsnetwerk opstellen en kooien plaatsen.

“Een andere aanpak die succesvol was in Scandinavië is werken met zogeheten judasdieren: gevangen wasbeerhonden die opnieuw vrijgelaten worden maar een zendertje krijgen. Zo kunnen we leren waar de rest van de populatie verblijft.”