Page Reader AI | In deze chatgroepen worden de meest sadistische beelden gedeeld, kinderen afgeperst en aangezet tot automutilatie of zelfs moord

Dit artikel bevat expliciete beschrijvingen van kindermisbruik, seksueel geweld, automutilatie, (dieren)mishandeling en zelfdoding.

Nederlandse kinderen participeren in online chatgroepen waarin kwetsbare kinderen worden afgeperst en gedwongen tot seksueel misbruik en geweld. Dat blijkt uit onderzoek van NRC. De groepen behoren tot een internationale beweging, door haar eigen leden ‘Com’ genoemd, een afkorting voor Community. Momenteel doen zowel de FBI als Interpol en Europol onderzoek naar de beweging.

De Com-beweging richt zich vooral op kinderen en tieners, voornamelijk tussen de acht en zeventien jaar, die behoren tot raciale minderheden, de lhbti-gemeenschap of die worstelen met mentale problemen. Slachtoffers worden in afgeschermde kanalen aangezet tot geweld tegen zichzelf of anderen. Op foto’s en video’s die door leden van de groepen worden gedeeld – waarvan tientallen werden bekeken door NRC – is dierenmishandeling, kindermisbruik, automutilatie en zelfs suïcide of moord te zien. Iedereen kan een eigen groep oprichten. Grote groepen splitsen vaak af, bijvoorbeeld na onenigheid tussen leden, waardoor de verspreiding van Com-kanalen snel gaat en moeilijk te volgen is.

NRC bracht in samenwerking met de onafhankelijke Open Source Intelligence (OSINT)-expert Mary (ze wil uit veiligheidsoverwegingen niet met haar achternaam in de krant, deze is wel bij NRC bekend) het digitale ‘Com-veld’ in Nederland in kaart. Ze is aangesloten bij onderzoekscollectief Capitol Terrorists Exposers (CTE), en analyseert met OSINT informatie uit openbare bronnen. Van de gevonden 25 Nederlandse kinderen, zowel jongens als meisjes, hebben meerderen een Com-groep opgericht of leiden die. In de groepen hebben meerdere kinderen beelden gedeeld van hun daden, zoals ernstige mishandeling, die op echtheid zijn geverifieerd door CTE.

Com-leden speuren vooral naar minderjarige slachtoffers op Minecraft en Roblox, de grootste kindergameplatforms ter wereld

Com is als internationale beweging vooral actief op Discord en Telegram: versleutelde apps waarin gebruikers anoniem kunnen communiceren. Haar groepen worden voornamelijk beheerd door minderjarigen die onder andere bijdragen aan het vervaardigen en verspreiden van kinderporno, sextortion (naaktbeelden waarmee wordt afgeperst), cyberstalking, hacken, oplichting, verspreiden van gore (beelden van heftige ongelukken of moorden), terrorisme of schietpartijen op scholen.

Denktank The Hague Centre for Strategic Studies (HCSS) waarschuwt in een zondag verschenen rapport voor dit extremisme. In Van Meme tot Moord, hoe online extremistische broedkamers een nieuwe generatie van geweld kweken wordt de drijfveer van de groepsleden omschreven als ‘Nihilistisch Gewelddadig Extremisme’. „Maatschappelijke ontwrichting is hier noch het hoofddoel, noch de kern van de ideologie”, schrijven de onderzoekers. Het draait leden om een „nihilistisch genoegen in sadisme”. Oftewel: geweld is niet het middel, maar het doel.

De politie ziet het „fenomeen van Nihilistic Violent Extremism, oftewel extreem geweld dat online wordt verspreid, terugkomen in Nederland”, aldus een woordvoerder in een schriftelijke verklaring. De politie zegt de signalen serieus te nemen en roept mensen op om „alert te zijn op vermoedens of signalen hiervan”.

Bendes

Sinds 2021 werden zeker 23 mensen gearresteerd voor hun deelname aan Com, onder meer in Duitsland, het Verenigd Koninkrijk en Italië. Afgelopen weekend werd in Frankrijk een twintigjarige man opgepakt wegens zijn deelname aan Com. Hij had wereldwijd zeker vijftig slachtoffers gemaakt. De man wordt beschuldigd van het bezit van kinderporno en van wreedheden tegen en misbruik van dieren en minderjarigen.

In mei van dit jaar kondigde de FBI aan dat het ruim 250 onderzoeken had geopend naar individuen die actief zijn in Com. Het merendeel van zowel de slachtoffers als daders, voor zover bekend, komt uit de Verenigde Staten en Canada.

Doordat de groepen online zo moeilijk te vinden zijn en de kanalen afgeschermd, is Com een hoofdpijndossier voor politiemachten over de hele wereld, en sinds kort ook steeds meer in Europa. In maart dit jaar waarschuwde de Britse National Crime Agency (NCA) voor de „sadistische en gewelddadige online bendes” in het Verenigd Koninkrijk, waarover volgens NCA het aantal meldingen tussen 2022 en 2024 is verzesvoudigd.

Waarschuwingen volgden in onder meer Finland, Duitsland en België; in juni werd het Com-netwerk vermeld in het jaarrapport van Europol. Volgens de Europese politiedienst worden meerdere moorden en aanvallen gelinkt aan „de groeiende dreiging die uitgaat van online sektes, die extreem geweld delen en normaliseren, die slachtoffers afpersen en die jongeren zo radicaliseren dat ze geweld plegen”. Het lijkt de Com-beweging zelden om geld te doen.

Com-leden speuren naar minderjarige slachtoffers. Dit gebeurt veelal op Minecraft (maandelijks 204 miljoen gebruikers) en Roblox (380 miljoen), de grootste kindergameplatforms ter wereld. Gebruikers kunnen daarop hun eigen spelwereld bouwen en chatten. Een van de manieren waarop kinderen naar Com-groepen worden gelokt, is door hen in-game valuta aan te bieden: extra toevoegingen aan spellen (bijvoorbeeld een nieuwe outfit voor een spelpersonage) waarvoor normaal gesproken moet worden betaald. In chats wordt een link gestuurd naar deze zogenaamde valuta, maar die link bevat dan een IP-logger: een instrument om iemands IP-adres te achterhalen. Dat adres geeft meestal iemands stad of regio prijs, waarmee de eerste gevoelige informatie is verkregen. Dit is de eerste stap richting afpersen.

Handleidingen

Ook op sociale media zoeken Com-leden naar kwetsbare kinderen. Ze winnen bijvoorbeeld hun vertrouwen op Instagram met lovebombing, dan wordt de jonge gebruiker ‘bedolven’ onder complimenten en liefdesbetuigingen. Hierna worden naaktbeelden of andere persoonlijke gegevens gevraagd. Zodra die worden gedeeld – voor de slachtoffers in de veronderstelling dat het tussen twee personen blijft – begint het afpersen.

De zoektocht naar slachtoffers wordt minutieus aangepakt. In de groepen circuleren handleidingen, sommige wel honderd pagina’s lang. Die bevatten gedetailleerde aanwijzingen voor Com-leden over hoe ze het vertrouwen van kinderen kunnen winnen, hoe ze die digitaal dienen te manipuleren en af te persen. Eén aanwijzing wordt in alle handleidingen met klem gegeven: haal ze zo snel mogelijk naar Telegram of Discord, want daar wordt nauwelijks gemodereerd.

Het is een handelwijze die goed bekend is bij Helpwanted, de hulplijn van de stichting Offlimits voor online grensoverschrijdend gedrag. „Het grootste deel van de slachtoffers die wij spreken zijn kinderen van wie hun eigen naaktbeelden online gedeeld zijn”, zegt plaatsvervangend directeur Madeleine van der Bruggen.

Het Meldpunt Kinderporno van Offlimits signaleerde in april dit jaar dat één op de drie afbeeldingen van seksueel kindermisbruik door het kind zelf werd gemaakt. Het overgrote deel door kinderen jonger dan twaalf jaar. „Halverwege 2023 begon op te vallen dat we steeds vaker naaktbeelden zagen van heel jonge kinderen”, aldus Van der Bruggen. „Voor puberende jongeren is het te verklaren, want die ontdekken hun seksualiteit en delen dan vaker dit soort beelden. Maar van zúlke jonge kinderen, dat begrepen we niet. Ik vermoed dat dit wel deels is te verklaren door deze Com-beweging.”

De verstrikking die ontstaat in deze Com-groepen is deels psychologisch, aldus het rapport van HCSS. „Ze lijken sociaal geïsoleerde jongeren te voorzien in de behoefte aan identiteit, sociale erkenning, status en een verklarend wereldbeeld.” Naast lovebombing en grooming, is een deel te verklaren door desensitisatie, een verminderde gevoeligheid voor wreedheid door frequente blootstelling aan extreem gewelddadig materiaal.

En dat is schadelijk. In de groepen vinden namelijk „versnelde groepsdynamische processen” plaats van „radicalisering en grooming en desensitisering”, volgens hoofdonderzoeker en analist Gerben Bakker van HCSS. „Kinderen zijn veel te jong voor verderfelijke besmetting met dit soort beelden. Terwijl hun brein nog niet is ontwikkeld, zien ze heel traumatische beelden, dat tekent ze voor het leven.”

Zoom in

Felicitaties

Een van de meest sadistische en tevens bekendste stromingen binnen Com is ‘Extortion-Com’. Ooit begonnen als ‘764’, naar de postcode van de destijds vijftienjarige Amerikaanse oprichter Bradley Cadenhead, die nu tachtig jaar celstraf uitzit vanwege het bezit van kinderporno. De groep telde zeker achtduizend leden maar werd recentelijk opgeheven. Daarna zijn er tientallen groepen gekomen die dezelfde praktijken uithalen als 764.

In Extortion-groepen worden slachtoffers tot gruwelijkheden gedwongen: seksuele handelingen bij henzelf of broertjes of zusjes, seks met of het martelen van huisdieren. Of ze worden gedwongen tot zelfverminking met cutsigns: een eerbetoon aan de dader door diens naam in het eigen lichaam te kerven. Dit moet allemaal vastgelegd worden, want de beelden dienen als sociale valuta voor online aanzien.

Eeuwige roem wacht degene die een slachtoffer tot suïcide weet te drijven. Een aantal suïcides is te herleiden tot Extortion-Com. Zo wist een vijftienjarig meisje uit Oost-Europa met de alias ‘FMLK’ (een afkorting voor Fuck Martin Luther King) de 25-jarige Samuel Hervey, die online veel over zijn depressie deelde, in 2021 te overtuigen uit het leven te stappen en dit te livestreamen.

Terwijl hun brein nog niet is ontwikkeld, zien kinderen heel traumatische beelden, dat tekent ze voor het leven
Gerben Bakker HCSS-hoofdonderzoeker

Na een reeks intensieve gesprekken tussen FMLK en Hervey, filmt hij hoe hij een fles benzine over zichzelf leeggiet en zichzelf vervolgens in brand steekt. In de livestream, ter verificatie bekeken door NRC, is te horen dat een groep van zo’n twintig online toeschouwers juicht en lacht terwijl Hervey levend verbrandt. Sommigen feliciteren elkaar.

In een interview met The Washington Post en Der Spiegel, die een reconstructie maakten van Herveys dood, zegt FMLK dat ze dat zag als haar „grote doorbraak”. „Het was een wedstrijd wie het ergste kon doen. Dus ik voelde me natuurlijk erg cool.”

Ondanks haar bekentenis aan de journalisten is het meisje dat schuilging achter FMLK niet gearresteerd.

Ideologie

Wat zich precies afspeelt binnen de harde kern van Extortion-Com blijft verhuld voor de buitenwereld, omdat aspirant-leden zelf materiaal moeten aanleveren om een groep binnen te komen: eigen beeld van kinderporno, moord of een gewelddadige aanval. Daardoor is het praktisch onmogelijk voor inlichtingendiensten of journalisten om binnen te dringen.

Wat wel duidelijk is: Extortion-Com barst van racisme, antisemitisme, vrouwenhaat, homohaat, nazisme en in sommige gevallen ook satanisme. Toch is de groep niet een specifieke ideologie toe te kennen, aldus Bakker. Het is ook geen sekte of cult, want binnen deze en naverwante groepen wordt niet een specifieke leider vereerd.

Bovendien zitten veel Com-leden in verschillende groepen tegelijk, vertelt Bakker. Zo kan een lid deelnemen aan een groep voor hacken en kinderporno, maar niets te maken willen hebben met dierenmishandeling. Dat wordt ook wel salad bar extremism genoemd, volgens Bakker. „Leden snoepen van een mengeling aan extremistische overtuigingen [als was het een saladebuffet]”, bijvoorbeeld een combinatie van satanisme, nazisme en een vleugje ecoterrorisme. „Maar de mate van desensitisatie is overal hetzelfde.”

De radicalisering binnen het Com-netwerk begint achter de schermen, maar sommige leden hebben hun online overtuigingen in de offline wereld uitgedragen. Twee Com-groepen – MKU (ook bekend als ‘Maniac Murder Cult’) en NLM (‘No Lives Matter’) – richten zich bijvoorbeeld op offline geweld.

De zeventienjarige ‘Tobbz’ uit Duitsland was lid van beide groepen. In april 2022 stak deze jongen een 74-jarige vrouw dood op straat in de Roemeense stad Medias, terwijl hij dat livestreamde op Discord. In de video, ter verificatie bekeken door NRC, is te zien dat hij haar van achteren benadert, hallo zegt en vervolgens neersteekt. Als ze op de grond ligt, snijdt hij haar keel door. Later plaatste hij de video op Telegram met de tekst „I feel like God”.

Uit een reconstructie van Der Spiegel blijkt later dat ‘Tobbz’ ook online meerdere slachtoffers had gemaakt. ‘Tobbz’ werd opgepakt en in 2023 veroordeeld tot veertien jaar celstraf.

Daders

Zowel de plegers als de slachtoffers in deze groepen zijn kwetsbaar, want ze verlangen allemaal naar acceptatie en respect. Dat aanzien hangt vaak af van hoeveel iemand een ander kan laten doen. En hoe meer mensen je manipuleert (hoe hoger de zogeheten bodycount), hoe meer respect de pleger afdwingt.

De groepsleden gebruiken trauma’s en angst als instrumenten. Slachtoffers worden vaak zo lang blootgesteld aan misbruik, pesterijen en heftig beeldmateriaal, dat ze uiteindelijk hun misbruikers gaan spiegelen en zelf in plegers veranderen – in plaats van dat ze hulp zoeken bij hun ouders of autoriteiten. Dat laatste achten ze vaak onmogelijk uit schaamte voor hun ouders of uit angst voor hun bedreigers.

Die transformatie van slachtoffer naar pleger is een bekend fenomeen bij Fier, het expertise- en behandelcentrum op het gebied van (seksueel) geweld, uitbuiting en eerkwesties. „Het is vaak de veiligere keuze om zelf geen slachtoffer meer te zijn”, aldus Ingrid Eisma, directeur residentiële zorg bij Fier.

In de livestream is te horen dat een groep van zo’n twintig online toeschouwers juicht en lacht terwijl Hervey levend verbrandt

Onderzoekers wijzen regelmatig op de rol van mentale kwetsbaarheden en stoornissen onder daders, aldus HCSS. Het constant voeden van gruwelijke content maakt van de online ruimte een „katalysator voor de verdieping van mentale problemen”. Wat sluimert, wordt zo uitvergroot, terwijl de leden elkaar ook aanmoedigen om remmingen los te laten.

„We zien het steeds extremer worden”, zegt Eisma. „Kinderen komen op steeds jongere leeftijd al in contact met pornografisch en gewelddadig materiaal, tegen hun wil in. Ze zien het allemaal passeren op internet.”

Ook ziet Eisma steeds jongere meiden die „extreme gewelddadige uitingen” bezigen.

NCTV

Arda Gerkens, voorzitter van de Autoriteit Online Terroristisch en Kinderpornografisch Materiaal (ATKM), maakt zich ernstig zorgen. De ATKM is opgericht om terroristische online content te signaleren en offline te halen, om te voorkomen dat zulk materiaal online wordt verspreid en mogelijk leidt tot radicalisering of rekrutering. „Deze leden zijn zó goed in kinderen te pakken krijgen, vooral de meest kwetsbaren. Ik denk dat heel veel mensen niet beseffen hoe makkelijk hun kind hiermee in aanraking kan komen.”

Volgens Gerkens is het hoog tijd voor een gecoördineerde aanpak. „Dat is echt noodzakelijk. Een organisatie zoals de NCTV zou hierin de regie kunnen nemen en organisaties bij elkaar kunnen brengen. Dit gaat niet alleen om de kinderen, hier zitten ook terroristische elementen in. Het gaat ook om de nationale veiligheid.”

Helpwanted biedt hulp en persoonlijk advies in het geval van online grensoverschrijdend gedrag. Maak je je zorgen over jouw seksuele gevoelens en/of gedrag richting minderjarigen of van iemand in je directe omgeving? Neem dan contact op met Stop it Now voor vertrouwelijke ondersteuning. Praten over zelfdoding kan 24/7 anoniem en gratis via 0800-0113, de landelijke hulplijn van 113 Zelfmoordpreventie, of via chat op www.113.nl.