Wat staat er in het memorandum dat ze bekend maken?

“Ik lees vooral een aanzet voor een uiteindelijke grondstoffendeal die rond 26 april beklonken moet zijn. Dit is een tussenfase om een investeringsfonds voor wederopbouw op te richten, die tegelijkertijd de basis moet vormen voor een economisch partnerschap. Het is nog onduidelijk hoe dat investeringsvehikel gevoed zal worden.

“Over de grondstoffen zelf komen we dus geen concrete getallen te weten. In februari was er sprake van dat 50 procent van de opbrengsten van mineralen, olie en gas naar een investeringsfonds zou vloeien.

“Het lijkt me duidelijk dat de Amerikanen de preferentiële partner worden, bij investeringen in de mijnbouw, maar ook in andere infrastructuur. Amerikaanse bedrijven zullen elke keer langs de kassa passeren. Het zou me niet verbazen als Trump ook zelf er iets aan overhoudt.”

In ruil voor grondstoffen vroeg Oekraïne toch Amerikaanse veiligheidsgaranties? Waarom lezen we daar niets over?

“Dat gevecht heeft Zelensky verloren. ‘You don’t have the cards’, beet Trump hem toe in The Oval Office in februari. Dat was in scène gezet door de VS om een betere deal te versieren, met meer grondstoffen.

“Het memorandum beschrijft wel de opoffering van Oekraïne destijds door zijn kernwapenarsenaal af te staan. Maar er wordt daar niet expliciet aan gekoppeld dat het land dus ook veiligheidsgaranties nodig heeft.

“Zeer opvallend is de vermelding dat de VS geen rem zullen vormen op de engagementen van Oekraïne om lid te worden van de EU. Dat is toch iets nieuw voor Europa en ik denk dat de Oekraïners daar voor zichzelf een opening hebben gecreëerd. Kiev heeft meerdere partners nodig, want kan niet alleen op de VS rekenen.”

Kan Europa dan toch weer aan tafel schuiven, ook bij eventuele vredesonderhandelingen?

“Deze week praatte de Amerikaanse gezant Keith Kellogg met Oekraïense vertegenwoordigers over het beëindigen van de oorlog. Waar deed hij dat? In het Elysée, in Parijs. Het is duidelijk dat Macron een rol speelt en er zijn zeker ook lijntjes naar de Europese Commissie.

“De Amerikanen willen geen militaire middelen meer inzetten voor de veiligheid van de Oekraïners. Oké, maar dat lijkt mij toch een logische randvoorwaarde voor deze grondstoffendeal. Dus dan heb je de Europeanen nodig. En ik zie Turkije nog wel opduiken.

“Er is met andere woorden een schimmenspel bezig, waarvan we niet zeker weten wat er écht gebeurt. Het zou in elk geval zinvol zijn, als over die grondstoffen ook de Europese industrie en Europees kapitaal zijn zegje krijgt. Als het zo lucratief is, waarom zou dat dan niet gelden voor de EU?”

Zitten de meest lucratieve grondstoffen niet in gebied dat nu in Russische handen is?

“Zeker, dat verklaart ook waarom de Russen daar zo op gebrand zijn. Zelfs als ze er niet zelf in slagen om het te ontginnen, dan nog ontzeggen ze wel het Westen de toegang ertoe.

Een granietmijn in de regio Zhytomyr. ‘Het lijkt me duidelijk dat de Amerikanen de preferentiële partner worden, bij investeringen in de mijnbouw, maar ook in andere infrastructuur.’Getty Images

“De eerst vijf tot tien jaar moet je vanuit Oekraïne geen grote winsten verwachten, zelfs als je bepaalde milieuregels bij de ontginning aan de kant zou schuiven. Dat land is deels kapot geschoten en heeft modernisering nodig.

“Het zal Trump niet tegenhouden om een deal als een grote overwinning voor te stellen. En misschien krijgt hij wel dankbaarheid van zijn goede vriend en miljardair Ronald Lauder, die investeert in de ontginning van lithium.”

Kunnen de lage olieprijzen Poetin tot toegevingen dwingen?

“Die lage prijzen zijn voor een stuk het gevolg van de ‘drill baby drill’-belofte van Trump. De markt voelt dat er meer aanbod komt. Meer nog dan de sancties zullen die prijzen impact hebben op Rusland om de strijd in Oekraïne vol te houden.

“Het doet denken aan het tijdperk van Reagan en Thatcher. Zij spraken toen ook af om meer olie- en gasboringen toe te laten en dat bracht de Sovjet-Unie ernstig in de problemen. Trump praat Poetin graag naar de mond, maar langs de andere kant zaagt hij wel aan de poten van de stoel waar Poetin op zit.

“Alleen zal de echte impact op de energieprijs pas een jaar later in Rusland merkbaar zijn. Pas in 2026 komt Rusland misschien in de problemen. En Poetin maakt dankbaar gebruik van dat jaar. Vandaar ook die uitspraak van de Amerikaanse buitenlandminister Marco Rubio, dat de VS de onderhandelingen zullen verlaten als er niet snel vooruitgang komt. Ze hebben wel ‘andere prioriteiten’, zei hij.”

Hoe verklaart u dat? Net als ze vooruitgang boeken met hun grondstoffendeal, dreigen ze ermee op te stappen uit vredesonderhandelingen?

“Ik denk dat Rubio een afrit creëert voor zijn president, voor als de onderhandelingen op niks uitdraaien. Tegelijk zie je dat de Trump-regering wel vaker warm en koud blaast. Over het beëindigen van deze oorlog is Rubio pessimistisch in Parijs, en op hetzelfde moment is vicepresident Vance optimistisch in Rome.

“Dat kan allemaal deel zijn van de onderhandelingsstrategie van Trump, de ‘art of the deal’ zoals de titel van zijn boek uit 1987. Maar soms moeten we chaos ook niet voorstellen als een ingenieus plan. Is deze regering wel eensgezind? Weten ze het zelf wel?”