‘Wikipedia ligt onder vuur - door een van de machtigste mannen ter wereld en zijn volgers’, klonk het recent op een Amerikaanse conferentie van de Wikimedia Foundation, de non-profitorganisatie achter het platform. Tussen het ontmantelen van de Amerikaanse overheid door, heeft Elon Musk namelijk ook de tijd gevonden om de populaire online-encyclopedie in het vizier te nemen.

‘Neem de financiering van Wikipedia af tot het evenwicht hersteld is’, tweette Musk kort nadat zijn Wikipedia-pagina was aangevuld met zijn vermeende nazigroet tijdens een toespraak voor Trump aanhangers. ‘Wikipedia wordt gecontroleerd door extreemlinkse activisten’, klonk het eerder al, en ‘stop met te doneren aan Wokepedia’.

Musk staat niet alleen. Ook de conservatieve denktank The Heritage Foundation doet zijn duit in het zakje. Wie aan Wikipedia bijdraagt doet dat doorgaans onder een pseudoniem. Maar de organisatie die met Project 2025 de blauwdruk leverde voor het beleid van Donald Trump, dreigde begin dit jaar dat ze auteurs ‘die hun positie misbruiken’ zou ‘identificeren en viseren’.

Een van de recentste aanvallen komt van de door Trump benoemde openbaar aanklager Edward Martin. Die beschuldigde Wikipedia er eind vorige maand van ‘buitenlandse actoren toe te laten informatie te manipuleren en propaganda te verspreiden onder het Amerikaanse publiek’.

‘Neem de financiering van Wikipedia af tot het evenwicht hersteld is’, tweette Musk kort nadat zijn Wikipedia-pagina was aangevuld met zijn vermeende nazigroet.AFP

Wikipedia zou onder meer de ‘historische gebeurtenissen herschrijven’ en zo ‘de nationale veiligheid en belangen van de VS’ beïnvloeden. De door hem aangeklaagde praktijken zouden volgens de uiterst rechtse politicus wel eens in strijd kunnen zijn met de non-profitstatus van de organisatie.

Transparantie

Wikipedia werd opgericht in 2001 en is sindsdien uitgegroeid tot één van de vaakst bezochte websites ter wereld – momenteel staat het op de achtste plaats. Honderdduizenden vrijwilligers wereldwijd schrijven mee aan de pagina’s en discussiëren op publiek toegankelijke fora over feiten en formulering.

‘Wikipedia is een van grootste successen van het internet’, zegt computerwetenschapper Jeroen Baert, zelf ‘Wikipediaan’, zoals de vrijwillige bijdragers worden genoemd. ‘Gratis toegankelijk, zonder dat je constant wordt bespioneerd en met reclame bestookt, en met een kwaliteitscontrole die niet te onderschatten is.’

Wie bijdraagt moet zich aan regels houden. Beweringen moeten met referenties worden gestaafd, verschillende visies moeten gebalanceerd aan bod komen. Verkozen moderatoren met bewezen staat van dienst zien daarop toe. ‘Wij streven naar waarheid’, zegt Geert Van Pamel van Wikimedia België. ‘En dat is precies waar Trump en zijn aanhangers bang voor zijn.’

Dat maakt Wikipedia niet onfeilbaar. Hoewel uit controles blijkt dat (bewust) toegevoegde foute informatie vaak snel wordt hersteld – ‘zo snel dat de meeste gebruikers de fout nooit zullen zien’, volgens een studie door IBM – blijven sommige onjuistheden langer staan.

Sluipt er ook ideologische bias in de pagina’s? In 2016 namen onderzoekers van Harvard Business School bijna 4.000 pagina’s over Amerikaanse politiek onder de loep. Ze besloten op basis van een analyse van het taalgebruik dat die gemiddeld ‘iets meer overhelden naar een Democratische blik’ dan vergelijkbare pagina’s in de ‘Encyclopedia Britannica’. Al waren er ook pagina’s – over immigratie bijvoorbeeld – waar de Republikeinse bril leek te overheersen.

AFP

Er was geen bewijs voor een extreemlinkse bias, legde een van de onderzoekers uit, die er recent in ‘The New York Times’ aan toevoegde dat het hem erg zou verbazen dat dat inmiddels anders zou zijn.

Mensen aan beide zijden van het politieke spectrum kunnen meeschrijven, merkt communicatiewetenschapper Baldwin Van Gorp (KU Leuven) op. ‘De grote sterkte van Wikipedia is de transparantie. Je kunt perfect traceren hoe pagina’s zijn aangepast en tot stand gekomen.’

De manier waarop het platform werkt, is volgens de Amerikaanse journalist Lila Shroff een doorn in het oog van de man die houdt van controle en van X zijn privémegafoon heeft gemaakt. De beschadigingsoperatie past volgens Shroff in de strategie van de antiwokebeweging: die claimt de vrije meningsuiting te verdedigen, maar dat telt enkel als die mening haar bevalt.

Belangrijk symbool

Kunnen Trump en zijn aanhangers Wikipedia echt pijn doen? De Wikimedia Foundation, met een budget van zo’n 180 miljoen dollar is grotendeels afhankelijk van hoofdzakelijk kleine donateurs. Of die door de beschadigingsoperatie de vinger op de knip zullen houden, of in een tegenreactie net enthousiaster de portefeuille zullen trekken, valt nog af te wachten.

‘Vooralsnog zijn de inkomsten en uitgaven nog goed in evenwicht’, zegt Van Pamel. ‘De grootste impact dreigt als de Amerikaanse overheid de non-profitstatus van de Foundation zou afnemen. Dat zou de financiële ondersteuning van de internationale afdelingen in gevaar brengen.’

Komt Wikipedia in de VS de problemen, dan is het aan Europa om een veilige haven te bieden, vindt Baert. ‘Wikipedia is een van de laatste mooie voorbeelden van wat het internet hoort te zijn. Het is een belangrijk symbool dat we moeten beschermen.’

(De Morgen)