The Vooruit party in Belgium has proposed changes to the pension system for parliament members, arguing that they should align with those of civil servants. This follows a similar proposal by the PVDA, adding pressure on the coalition government to address the issue. The timing is seen as a strategic move by Vooruit, possibly to outmaneuver a left-wing competitor and force coalition partners to acknowledge the disparity.
The strong reactions from top politicians, including Bart De Wever (N-VA) and Georges-Louis Bouchez (MR), demonstrate the sensitivity of the issue. Public opinion largely supports the idea of politicians leading by example and implementing the same austerity measures they are imposing on the rest of the population. This is about more than just populism; itâs a question of political legitimacy.
The government claims that the Arizona agreement already ensures parliament members follow the same rules as other citizens. However, this isn't entirely true, as parliament members still enjoy more favorable pension rules compared to even high-ranking civil servants. The omission of any mention of this in the Arizona agreement is questionable.
Critics argue that the government missed a significant opportunity to show solidarity with the population by reforming its own system. While the agreement does mention some minor changes to other aspects of the parliamentary status, the absence of substantial pension reform is significant. The sheer scale of cuts imposed on the general population contrasts starkly with the minimal changes proposed for politicians themselves.
The article also points to broader issues such as excessive party funding and the need for a reduction in the number of elected officials. These additional reforms, while not directly addressing the budget, would contribute to a more efficient and accountable political system. The symbolic value of politicians implementing self-imposed austerity measures far outweighs the financial savings themselves.
EĂ©n mei valt vroeg dit jaar. Dat was onwillekeurig de eerste reactie toen Vooruit-Kamerlid Anja Vanrobaeys woensdagochtend met een ferm standpunt uitpakte. Haar partij zal de geplande besparing op de pensioenen niet goedkeuren als niet ook ingegrepen wordt bij parlementsleden zelf. Vanrobaeys kreeg meteen rugdekking van haar voorzitter, Conner Rousseau: âMet Vooruit zijn wij de eersten die voorstellen doen om ook de politiek zelf aan te pakken.â
De timing was alleszins geen toeval. Ook afgelopen woensdag zou het Bureau van de Kamer, dat de interne regels vastlegt, zich buigen over een voorstel van de PVDA om het gunstige pensioenregime van parlementsleden aan te passen. Het radicaal-linkse plan komt erop neer dat de berekening van parlementaire pensioenen afgestemd wordt op die van ambtenaren. Toevallig precies wat nu ook Vooruit verdedigt, weliswaar voorlopig zonder concreet voorstel.
Meer dan een concreet dreigement om de regering te dynamiteren, lijkt dit dus van de kant van Vooruit vooral communicatietactiek. Enerzijds wordt een linkse concurrent wind uit de zeilen genomen, anderzijds worden de coalitiepartners gedwongen om te bevestigen dat ook politici in hetzelfde schuitje zullen zitten. Wat die partners ook meteen deden, met enig tandengeknars over zoveel stuntpolitiek.
Missie geslaagd, kous af? De nervositeit waarmee ook toppolitici als premier Bart De Wever (N-VA) en MR-voorzitter Georges-Louis Bouchez â de echte Arizona-chefs â reageerden op dit vuurpijltje van Vooruit, wijst er op dat hier een gevoelige zenuw is geraakt. Van alle besparingen wegen die op de wettelijke pensioenen het zwaarst en liggen ze ook het gevoeligst bij een brede laag van de bevolking.
Een veel gehoorde kritiek in de buik van de samenleving is dat politici eerst maar eens op zichzelf moeten besparen. Zeker, dat is een béétje populistisch, maar toch ook meer dan dat. Hier speelt een legitimiteitskwestie. Opdat de bevolking de, naar Belgische normen, vrij stevige sanering als streng maar noodzakelijk zou aanvaarden, moet ze ervan overtuigd zijn dat ieder zijn deel doet. Zeker ook degenen die de besparing opleggen: de volksvertegenwoordiging zelf. Daar wringt wel degelijk een schoentje.
Volgens De Wever en Bouchez is er nochtans niets aan de hand. âHet Arizona-akkoord bepaalt al dat de hervormingen die gelden voor burgers ook gelden voor parlementsleden, zoals het niet indexeren van hoge pensioenenâ, reageerde de MR-leider op X. De premier zei het in de Kamer zo: âHet is een traditie dat de wetgever de pensioenen van de samenleving reguleert en dat het parlement zich daaraan vervolgens confirmeert. In de periode dat ik parlementslid was, is dat nooit anders geweest.â Begrijp: wat Vooruit (maar eigenlijk PVDA) vraagt, gingen we toch al uitvoeren.
Dat klopt niet helemaal. Want als het zo is dat het parlement altijd de samenleving volgt, kun je je afvragen waarom de pensioenregels voor parlementsleden nog altijd gunstiger zijn, zelfs in vergelijking met die van (top)ambtenaren. Dat gaat dan bijvoorbeeld over de berekening van vakantiegeld op het pensioen of van het overlevingspensioen voor partners van overleden parlementsleden. Parlementsleden krijgen hun pensioen ook berekend op 75 procent van hun (laatste) vergoeding, wat een genereus voordeel oplevert.
De nervositeit waarmee Bart De Wever en Georges-Louis Bouchez â de echte Arizona-chefs â op dit vuurpijltje van Vooruit reageerden, toont dat hier een gevoelige zenuw is geraakt
Meer nog, wat opvalt, is dat de Arizona-onderhandelaars in hun regeerakkoord over meerdere paginaâs en met notariĂ«le precisie uitstippelen hoe de diverse pensioenstelsels zullen worden gewijzigd, maar met geen woord reppen over hun eigen gunstige pensioenstelsel. Dat komt, zegt De Wever, omdat het een regering in een democratie niet toekomt om te bepalen hoe het parlement zijn zaakjes regelt. âWel dient het parlement zichzelf te reguleren, niet de regering of een regeerakkoord. Het komt u als parlementsleden toeâ, sprak hij in de Kamer.
Ook die uitleg rammelt. Want de nieuwe regering neemt in haar bestuursakkoord wel degelijk een paar geĂŻsoleerde punten op over een versoberd parlementair statuut: de uittredingsvergoeding wordt wat minder genereus, net als de onkostenvergoeding bij ziekte of de bonussen voor bureauleden. Over de pensioenen van parlementsleden zegt het hele regeerakkoord letterlijk nĂĂ©ts. Het idee dat de parlementaire pensioenen per definitie de regels van de ambtenarij gaan volgen, is politiek ook helemaal niet verworven. Zoals bijvoorbeeld ook blijkt uit de reactie van Bouchez, die er maar Ă©Ă©n puntje, over de allerhoogste pensioenen, uithaalt.
Op zijn minst is hier een kans gemist om aanschouwelijk te maken dat politici de versobering ook op zichzelf zullen toepassen. Dat lijken de Arizona-vertegenwoordigers ook te beseffen. Vandaar dat ze in dat regeerakkoord die schaarse puntjes over het eigen stelsel expliciet en meteen bij het begin benoemen, om te tonen hoeveel moeite ze wel doen. Maar wie die drie zinnen afweegt tegenover de hoofdstukken vol besparingen voor de rest van de bevolking, kan enkel het tegendeel concluderen. Zoals ook politicoloog Dave Sinardet al meteen bij de vorming van de regering-De Wever opmerkte op X: âBesparingen op politiek stellen weinig voor.â
Nuance is, zoals altijd, nodig. Het gaat er niet om politici te verarmen of te vernederen. Het zou onwenselijk zijn om de soberheidsregel die de PVDA haar eigen verkozenen oplegt te veralgemenen â waarbij ze de rest van de vergoeding overigens wel netjes in de partijstructuur opslorpt. Tegen zoân race to the bottom verzet De Wever zich terecht. Een politiek mandaat is veeleisend en onzeker en brengt grote verantwoordelijkheid mee. Daar mag wat tegenover staan.
Het punt is dan ook niet zozeer dat politici te veel verdienen â al moeten we ook geen dutsen van hen maken. Wel dat zelfs een dwingende context van noodzakelijke besparing niet is aangegrepen om ook de eigen werking grondig te hervormen en te versoberen. Dat gaat over veel meer dan over vergoedingen en pensioenen.
Zelfs een dwingende context van noodzakelijke bezuiniging is niet aangegrepen om ook de eigen werking grondig te versoberen
Het gaat dan bijvoorbeeld ook over de genereuze partijfinanciering. Arizona belooft de dotaties niet te indexeren, en daar blijft het bij. Een fundamentelere aanpassing blijft uit. Zo blijven partijen te veel middelen opslokken, ook als die niet voor hen bestemd zijn, zoals fractie-ondersteuning. Toen Marine Le Pen onlangs in Frankrijk veroordeeld werd voor het afwenden van Europese subsidies naar de nationale partijwerking, werd terecht opgemerkt dat vergelijkbare praktijken in België courant zijn. Geen partij stelde voor om daar mee te stoppen.
Het leidt tot een tweede democratisch probleem: partijen stoppen te veel geld en energie in permanente propaganda. In het voorbije verkiezingsjaar besteedden Belgische partijen liefst 12 miljoen aan reclame op sociale media alleen. Al die propaganda moet partijmerken onder de aandacht houden, maar draagt bij aan een verhitte sfeer van onophoudelijke campagne. Dat vreet aan bestuurskracht en aan het vertrouwen in de politiek.
Voorts wil Arizona dan wel de Senaat afschaffen, maar over een vermindering van het aantal nationale mandaten zegt de meerderheid niets. Nochtans zou de zeer dichtbevolkte Belgische politiek het best wel met wat minder zitjes kunnen stellen. âJe zou van 150 naar 100 Kamerleden kunnen gaan. In het Vlaams Parlement van 124 naar 80. Ik denk niet dat onze democratie daarvan zou gaan wankelenâ, zei niemand minder dan Bart De Wever daarover al in 2014 in deze krant. Alweer terecht. Sindsdien is er met geen woord over gerept.
Let wel, voor al die mogelijke democratische hervormingen geldt dat ze budgettair niets voorstellen. Om de begroting in evenwicht te krijgen, moet je het niet doen. Het gaat over wat miljoenen op een budget van, alles samen, 275 miljard uitgaven.
De symboolwaarde van het âbesparen op zichzelfâ is daarentegen gigantisch groot. Het is merkwaardig dat politici, zo dringend op zoek naar een draagvlak voor hun noodzakelijke besparingen, die kans hebben verkeken. Gelet op de jarenlange, afwijzende houding van (onder meer) de MR van Bouchez tegenover dit soort ideeĂ«n, is het geen vergetelheid geweest.
Skip the extension â just come straight here.
Weâve built a fast, permanent tool you can bookmark and use anytime.
Go To Paywall Unblock Tool